ชนชาติพันธุ์ไทแสก เป็นชาติหนึ่งซึงพูดในภาษาในตระกูลไต สันนิษฐานว่าภาษาแสก คือหมายความว่า แจ้งหรือสว่าง เป็นภาษาตระกูลไตที่เก่าแก่ที่สุดที่ยังคงรักษารูปแบบของภาษาดั้งเดิมไว้ ปัจจุบันยังมีชนชาติพันธุ์แสกที่ยังอยู่แคว้นสิบสองปันนาในประเทศจีน ตามคำบอกเล่าของชาวไทยแสกในบ้านอาจสามารถ และยังมีชาวแสกที่มีภูมิลำเนาอยู่ที่เมืองสอง ขึ้นอยู่กับกรุงแว้ ประเทศเวียดนาม สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงได้เล่าโบราณคดีเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ของชาวแสกว่าถิ่นเดิมของชาวแสกอยู่ทางฝั่งซ้ายใกล้เขาบรรพตต่อแดนญวน ดังนั้นถิ่นฐานดั้งเดิมน่าจะอยู่แถบบริเวณลุ่มน้ำโขงในประเทศจีนและเวียดนาม ชาวแสกได้อพยพหาภูมิประเทศเหมาะสมกับการทำมาหากินเนื่องจากเป็นชนชาติพันธุ์ที่มีความอุตสาหะบากบั่นในการประกอบอาชีพมาตั้งแต่อดีต

ต่อมาในสมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททองแห่งกรุงศรีอยุธยา ชาวแสกจึงได้อพยพข้ามแม่น้ำโขงมาตั้งถิ่นฐานอยู่ที่ ป่าหายโศก การอพยพแต่ละครั้งไม่ได้ถูกบังคับแต่อย่างใด เมื่อชาวไทยแสกเห็นว่าบริเวณ ป่าหายโศก ปัจจุบันเป็นบ้านอาจสามารถเป็นพื้นที่ที่มีความอุดมสมบูรณ์ด้วยทรัพยากรต่างๆจึงได้อพยพกันมาประกอบอาชีพ คือ ทำนา การประมง การทำปูนขาว และร่อนทองคำ ปัจจุบันแร่ได้หมดไป

ภายหลังเจ้าพระยาบดินทร์เดชาแม่ทัพไทยได้ยกทัพไปปราบกบฏเจ้าอนุวงศ์ในสมัยรัชกาลที่3ได้แต่งตั้งให้ ฆานบุดดี หัวหน้าชาวแสกเป็นหัวหน้ากอง เรียกว่า กองอาตมาต มีหน้าที่หัวหน้ารับผิดชอบควบคุมชาวแสกเป็นกองลาดตระเวนรักษาชายแดน ปรายอาณาเขตสมัยนั้นมีอาณาเขตติดต่อกับแดนญวน ซึ่งเข้ามารวบรวมกลุ่มชาวแสกที่อพยพหนีการรุกรานของเวียดนามมาตั้งภูมิลำเนาอยู่ฝั่งขวาแม่น้ำโขงมากขึ้น จากป่าหายโศกได้ตั้งกลายเป็นเมืองอาตมาตในปี พ.ศ.2380โดยมี ฆานบุดดี เป็นหลวงเอกอาษาเจ้าเมืองแสกคนแรก เมืองอาตมาตในปัจจุบันคือ บ้านอาจสามารถ อำเภอเมือง จังหวัดนครพนม ในปัจจุบัน

ประวัติของชาวไทแสกในประเทศไทย

ชุมชนชาวไทแสกเดิมมาจากข้ามมาจกหมู่บ้านกระแด้ง ตำบลโพธิ์คำ เมืองท่าแขก และแขวงคำม่วนประเทศลาวในปัจจุบันได้ข้ามมาอยู่ฝั่งไทยในจังหวัดนครพนมและสกลนครเป็นบางส่วน ตั้งบ้านเรือนในบ้านอาจสามารถไผ่ล้อม อำเภอเมืองนครพนม ชาวบ้านส่วนหนึ่งก็ย้ายถิ่นฐานมาอยู่ที่บ้านดอนสมอ ตำบลท่าบ่อ อำเภอศรีสงคราม จังหวัดนครพนม อีกส่วนหนึ่งอยู่ที่บ้านบะหว้าแสก ตำบลท่าเรือ อำเภอนาหว้า จังหวัดนครพนม อีกหมู่บ้านหนึ่งเป็นชุมชนเล็กอาศัยอยู่ที่บ้านวังม่วง ตำบลบะหว้า อำเภออากาศอำนวย จังหวัดสกลนคร